Версия для слабовидящих
80-лет освобождения Республики Беларусь
Знакавай датай адзначаны 2024 год – 80-й гадавінай вызвалення Рэспублікі Беларусь ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў, 2025 год – 80-й гадавінай Перамогі савецкага народа ў Вялікай Айчыннай вайне.
Вялікая Айчынная вайна з’яўляецца адной з ключавых падзей сучаснай айчыннай гісторыі. Памяць пра яе падзеі, выдатных удзельнікаў, гераічных подзвігаў нашых суайчыннікаў на франтах і самаадданай працы ў тыле, скруха аб вялізных стратах, якія Беларусь панесла ў гады вайны, духоўна аб’ядноўвае наша сучаснае грамадства і з’яўляецца адным з галоўных складальнікаў гістарычнай свядомасці беларускага народа.
Наша зямля першай прыняла на сябе ўдар гітлераўскай Германіі і здолела даць годны адпор захопнікам, паказаўшы ўсяму свету прыклад мужнасці, бясстрашнасці і гераізму. Жыхары Беларусі разам з усімі народамі Савецкага саюза ўнеслі свой уклад у агульную справу Перамогі над фашызмам.
5 кастрычніка 2023 года Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Рыгоравіч Лукашэнка падпісаў Указ № 316 «Аб падрыхтоўцы і правядзенні святочных мерапрыемстваў».
Гэты дакумент прыняты ў мэтах каардынацыі дзейнасці дзяржаўных органаў і арганізацый, грамадскіх аб’яднанняў па падрыхтоўцы і правядзенні на высокім арганізацыйным узроўні святкавання 80-й гадавіны вызвалення Рэспублікі Беларусь ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў і Перамогі савецкага народа ў Вялікай Айчыннай вайне. Зацверджаны таксама Палажэнне аб Рэспубліканскім аргкамітэце, план падрыхтоўкі і правядзення мерапрыемстваў.
Афіцыйны сайт пошукавага праекту «Беларусь памятае. Памятаем кожнага»
SB.BY «Абеліскі вялікага подзвігу»
Да 80-й гадавіны вызвалення Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў і Перамогі савецкага народа ў Вялікай Айчыннай вайне
«Адкрыты кінаархіў. Гэты дзень мы набліжалі як маглі». Брэст
«Адкрыты кінаархіў. Гэты дзень мы набліжалі як маглі». Віцебск
«Адкрыты кінаархіў. Гэты дзень мы набліжалі як маглі». Гомель
«Адкрыты кінаархіў. Гэты дзень мы набліжалі як маглі». Гродна
«Адкрыты кінаархіў. Гэты дзень мы набліжалі як маглі». Магілёў
«Адкрыты кінаархіў. Гэты дзень мы набліжалі як маглі». Вайна
«Адкрыты кінаархіў. Гэты дзень мы набліжалі як маглі». Вызваленне
«Адкрыты кінаархіў. Гэты дзень мы набліжалі як маглі». 9 траўня
Сумесны праект АТН і Генеральнай пракуратуры Рэспублікі Беларусь «Генацыд. Справа №» – гэта цыкл з васьмі ролікаў, знятых на аснове паказанняў сведак і відавочцаў злачынстваў фашыстаў і іх памагатых у гады Вялікай Айчыннай вайны.
У нагляднай і даступнай форме паказаны абставіны генацыду беларускага народа ў гады акупацыі БССР, у тым ліку на прыкладзе лёсаў дзяцей.
Візуалізацыя фактаў народнай трагедыі не зможа пакінуць абыякавымі.
Лагер смерці АЗАРЫЧЫ
Супрацоўнікі дзяржаўнага прадпрыемства «Белзарубежгандаль» наведалі адно з месцаў смутку і памяці беларускага народа – лагер смерці АЗАРЫЧЫ. Гэты лагер дзейнічаў усяго 10 дзён, але за гэты кароткі тэрмін праз яго прайшло 50 тысяч вязняў сярод якіх 15960 дзяцей, жывымі засталося 33480.
Прайшло 78 гадоў з таго дня, як савецкае войска вызваліла вязняў лагера смерці АЗАРЫЧЫ. Лагер смерці АЗАРЫЧЫ адрозніваўся ад іншых канцлагераў, створаных на тэрыторыі Беларусі, тым, што тут упершыню ў свеце фашыстамі была масава прыменена бактэрыялагічная зброя – сыпны тыф. Па задумцы, у ролі «тыфозных мін» супраць савецкіх салдат выступілі звыш 50 тысяч заражаных старых, жанчын, дзяцей Падрыхтоўка да гэтага пачалася яшчэ восенню 1943 года.
Немцы, разумеючы, што ўтрымаць наступ савецкага войска ім будзе не пад сілу, вырашылі адвесці свае войскі на захад, у бок кастрычніцкага, а сюды, у самыя балоты, загнаць старых, жанчын і дзяцей. Усіх, хто стаў для іх клопатам. Гэта ідэя знайшла падтрымку ў берліне, дзе прыдумалі жахлівы план: не проста сагнаць і пакінуць паміраць, а заразіць людзей сыпным тыфам. Планавалася, што, ратуючы вязняў, часці 65-й арміі генерала Батава заразяцца тыфам. Так хвароба павінна была распаўсюдзіцца сярод нашых вайскоўцаў.
Нямецкі мікрабіёлаг Блюменталь пісаў Гітлеру, што на дадзеным участку будзе прыменена не чума ці яшчэ нейкае захворванне, а сыпны тыф. У балоцістай мясцовасці, без вады, харчавання і медыцынскай дапамогі зараза вельмі хутка распаўсюдзіцца. Калі ж гэтага будзе недастаткова, то ў лагер даставяць заражаных. З восені 1943-га сярод насельніцтва, якое немцы гналі ў прыфрантавую зону, былі інфікаваныя, іх звазілі ў вёскі. Адтуль яны траплялі ў АЗАРЫЧЫ. Так фашысты змешвалі здаровых і хворых.
У мэтах рэалізацыі жахлівага план 9-я армія вермахта пад камандаваннем Ёзэфа Харпе ў сакавіку 1944 года арганізавала тры часовыя лагеры паблізу населеных пунктаў Дзерць, Азарычы і Падасіннік Даманавіцкага раёна Палескай вобласці.
Тэрыторыю смерці абгарадзілі калючым дротам, з усіх бакоў замініравалі і сагналі сюды малалетніх дзяцей, жанчын, старых і цяжкахворых. Усіх, каго фашысты лічылі непрацаздольнымі. Заражаныя тыфам людзі павінны былі стаць жывым шчытом на шляху савецкага войска. Вязняў ахоўвалі тры нацысцкія дывізіі.
Зняволеных у трох канцлагерах пад агульнай назвай АЗАРЫЧЫ (лагеры Дзерць, Азарычы і Падасіннік) трымалі пад адкрытым небам без вады і ежы.
Асаблівасць гэтага канцлагера ў тым, што большую частку вязняў складалі менавіта дзеці. Па ўмовах утрымання людзей у часы другой сусветнай вайны аналагаў АЗАРЫЧАМ няма.
На вышках кругласутачна дзяжурылі салдаты, якія стралялі без папярэджання ў парушаючых забароны. Нельга было сабраць галінак і распаліць вогнішча, каб сагрэцца. Забаранялася будаваць буданы, людзі спалі на прамерзлай зямлі. Не дазвалялася хаваць мёртвых, трупы першыя дні проста складалі самі вязні ў адно месца. Калі ў іх не засталося сіл, знежывелыя целы ляжалі па ўсім лагеры.
Сёння памяць аб жахлівых злачынствах гітлераўцаў захоўваецца ў музеі лагера смерці АЗАРЫЧЫ. Тут больш за тысячу экспанатаў: фатаграфіі тых, хто выжыў, зробленыя нашымі салдатамі-вызваліцелямі, пісьмовыя і аўдыёўспаміны і сведчанні. Амаль у кожнай гісторыі паўтараюцца адны і тыя ж словы: «вакол трупы», «маленькая сястра памерла ад тыфа», «вельмі жадаецца піць», «жудасна холадна, мучыць голад», «такое немагчыма забыцца і прабачыць».
